بررسی برخی ویژگی‌های بیوکنترلی باکتری‌های آنتاگونیست جداشده از ریزوسفر خیار علیة Sclerotinia sclerotiorum و Pythium aphanidermatum

در سال‌های اخیر بحث امکان کنترل بیولوژیک بیمارگرهای خاک زاد موردتوجه جدی محققان قرار گرفته است که از آن جمله می‌توان به کاربرد باکتری‌های آنتاگونیست به‌ویژه باکتری‌های گروه سودومونادهای فلورسنت در کنترل بیماری‌های خاکزی گیاهان اشاره کرد. بیمارگرهای Sclerotinia sclerotiorum، Pythium aphanidermatum از عامل‌های بیماری‌زای مهم گیاهان مختلف ازجمله خیار هستند. در این پژوهش 81 جدایه از ریزوسفر خیار جداسازی، خالص‌سازی و بر مبنای ویژگی‌های ریخت‌شناختی (مورفولوژیکی)، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی شناسایی شدند. بررسی تأثیر آنتاگونیستی جدایه‌ها به روش کشت متقابل نشان داد که جدایه‌های 19C، 21B، 24A، 33B، 33C، 38A، 42D و 43C اثر بازدارندگی مؤثری علیه این بیمارگرها داشتند و ترکیب‌های فرار این جدایه‌ها به‌طور معنی‌داری از رشد پرگنة این بیمارگرها نسبت به شاهد بازدارندگی کردند. در آزمون گلخانه‌ای نیز جدایه‌های 19C و 24A میزان شاخص بیماری ناشی از Pythium aphanidermatum را بیش از 70درصد و میزان شاخص بیماری ناشی از Sclerotinia sclerotiorum را بیش از 60درصد در مقایسه با شاهد کاهش دادند. تولید سورفکتین، آنزیم پروتئاز و سیانید هیدروژن به‌عنوان سازوکارهای بازدارندگی در جدایه‌های برتر بررسی شدند. جدایه­های، 19C، 24A، 33B، 33C، 38A، 42D و 43C قادر به تولید آنزیم پروتئاز، جدایة 19C قادر به تولید سورفکتین و جدایه‌های 33B، 33C، 38A، 42D و 43C قادر به تولید سیانید هیدروژن بودند. نتایج به‌دست‌آمده از توالی‌یابی ناحیة ژنی 16S-rDNA جدایه‌های مؤثر در کنترل بیمارگرها نشان داد که این جدایه‌ها با درجۀ اعتبارسنجی زیاد (100 درصد) در کنار جدایه‌های متعلق به جنس‌های Pseudomonas، Stenotrophomonas و Flavobacterium قرار گرفتند.